Help de bijen – begin bij jezelf

In Nederland loop de telactie op 21 en 22 april. Dit wordt georganiseerd door Nederland Zoemt. Als het droog weer is, wandel je een half uurtje door de tuin, in een park of ergens anders in de natuur in je buurt. Heb je zelf geen tuin, ga dan naar iemand in de buurt, een familielid of kennis die wel een tuin heeft. Dan tel je het aantal bijen die je gezien hebt. Als je een goed oog hebt, noteer je ook welke soorten je hebt kunnen onderscheiden.
Door de bijen in je tuin te tellen, komt de organisatie te weten hoeveel en welke soorten bijen waar voorkomen. Door deze nationale telling elk jaar opnieuw te doen, kan in kaart worden gebracht welke soorten er op vooruit of achteruit gaan. Aan de hand van deze gegevens kan een hulpplan worden opgesteld om terugvallende soorten te helpen.
En dat is zeker nodig, want van meer dan 350 soorten bijen in Nederland zijn er 109 bedreigd(op de Rode Lijst). Dit heeft ook voor de mens belangrijke gevolgen, gezien het grootste deel van de eetbare gewassen afhankelijk is van bestuiving van bijen om te groeien. Zonder bijen dus geen voedsel op ons bord.

De bijen worden bedreigt doordat hun habitat (akkerland en bos)plaats moet maken voor meer huizen en appartementsgebouwen zonder tuin (verstedelijking), door grootschalige landbouwen gebruik van pesticiden en door de verandering van het klimaat. Hierdoor verliezen ze niet alleen plaats om een nest te maken, maar vinden ze eveneens niet genoeg voedsel om te overleven.
Vroeger was landbouw kleinschaliger en gevarieerder en waren tuinen, weides en bermen bezaaid met wilde bloemen. De meeste mensen hadden een eigen moestuin en verschillende bloemen en planten rondom het huis. Vandaag de dag is dit enorm veranderd. Grote akkers met eenzelfde gewas, gebruik van bestrijdingsmiddelen, strakke tuinen met groot gazon, een kleine stadstuin of balkon met enkel een gezellige zithoek.

Het is dus belangrijk om hier iets aan te doen en de bij te helpen om er terug bovenop te komen. Hier volgen 5 tips om de bijen aan drie noodzakelijke dingen te helpen: voedsel (nectar en pollen), water en onderdak.

1. Bijen hebben verschillende voedselbronnen nodig tijdens alle vier de seizoenen. Het is dus een uitstekend idee om bijenvriendelijke bloemen, struiken, groenten, fruit, kruiden en bomen doorheen je hele tuin te planten. Zorg voor soorten die bloeien in het voorjaar, de zomer of het najaar en kies ook enkele planten die het hele jaar door voor voedsel kunnen zorgen. Op het internet vind je volledige lijsten met geschikte bloemen en planten. Kies voor plantjes die niet behandeld zijn met pesticiden of ga voor kweken vanaf zaden of bloembollen. Enkele bijenvriendelijke mogelijkheden voor je tuin zijn: krokus, sneeuwklokje, zonnebloem, kamperfoelie, Clematis, Phacelia (bijenbrood), mahonie, Hedera, meidoorn, lavendel, rozemarijn, salie, bieslook, marjolein, tuinboon, pronkboon, boerenkool, framboos, braambes, aardbei, appelboom, perenboom en boswilg. Dus ook wanneer je enkel een balkon of kleine tuin hebt, bestaan er genoeg plantensoorten die je in potten en bakken kun zetten om de bijen een handje te helpen. Door te variëren met bomen, struiken, kruiden, bloemen en eetbare gewassen zorg je voor een gevarieerd voedselaanbod van pollen en stuifmeel doorheen verschillende seizoenen en jaren.

2. Creëer een mini-weide. Er bestaan verschillende zadenmixen voor een bloemenweide. Kies een deel van je gazon, hark het oppervlak wat open, strooi de bloemenzaden uit en verdeel er een dun laagje tuinaarde met compost over. Geef regelmatig wat water, zodat de zaden kunnen kiemen en uitgroeien tot een sterk plantje. Na verloop van tijd is het gras wat hoger en staan er overal prachtige bloemen tussen. Dit is niet alleen super voor de beestjes, maar ziet er nog eens geweldig mooi uit. Ook klaver, kamille en paardenbloemen mag je gerust in je gazon laten staan als je een bijenvriendelijke tuin wilt.

3. Het spreekt voor zich dat je geen schadelijke pesticiden in je tuin mag gebruiken. Vooral neonicotinoïden zijn schadelijk voor bijen en ander bestuivers. Er zijn voldoende natuurlijke manieren om onkruid en ongewenste beestjes weg te houden uit je (moes)tuin.

4. Deze harde werkers gaan elke dag naar honderden bloemen om nectar te verzamelen. Ze vliegen dus heel vaak van en naar hun nest. Water zorgt voor nodige verkoeling en hydratatie voor de bijtjes. Voorzie dus bron van watervoor ze. Neem geen diepe bak, want hierin kunnen ze verdrinken. Leg er enkele keien of knikkers in en eventueel enkele waterplanten. Zo hebben de diertjes een plaats om te landen en kunnen ze gemakkelijk naar het water toegaan om te drinken. Zet je drinkbak naast een plant of bloem waar de bijen regelmatig langskomen voor nectar, dan is het water gemakkelijk te vinden.

5. Ten slotte kun je nog onderdak voorzien voor de bijen. Als je wat handig bent of graag knutselt, dan kan je met hout, steen, takjes enz. al een leuk bijenhotel. Of koop er gewoon eentje in de winkel die je leuk vindt. Plaats het in zuidelijke of zuidoostelijke richting en ten minste één meter boven de grond. Zorg ervoor dat geen planten of andere zaken de ingang blokkeren. Zo blijft het onderkomen droog en voorkom je schimmelvorming. In de winter (oktober tot februari), kan het nodig zijn om het bijenhotel onder een afdak te hangen, zodat nestende bijtjes veilig en wel blijven.

Op de website van Nederland Zoemt vind je heel wat info over de telactie, de verschillende soorten bijen en hoe je ze kunt een helpende hand kunt bieden.